11. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları (Biryay-2013) Milli Edebiyat Döneminde Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir (Sayfa 165)

SAYFA 165

a. Köroğlu’nun şiiri; halkın kullandığı sade dille, halk söyleyişlerini ve halkın zevkini dile getiren bir şiirdir. Bu özellikleri yönünden Mehmet Emin’in şiirini değerlendiriniz.

M. Emin, Cenge Giderken şiirinde halkın kullandığı dille vatan sevgisini dile getirmiştir. Şair, içten bir anlatımla milli duyguları yansıtmıştır.

Köroğlu’nun şiirleriyle Mehmet Emin’in şiirini ses ve ritim yönünden karşılaştırınız. Sonuçları kısaca belirtiniz.

Köroğlu’nun şiiri hece ölçüsüyle abab uyak düzeniyle yazılmış.( Koşma nazım şekli, koşmanın ilk dörtlüğü) Cenge Giderken şiiri hece ölçüsüyle aaab, cccb uyak düzeninde koşma nazım şekliyle yazılmış. Köroğlu’nun şiirinde yarım uyak ve redif kullanılmış. Cenge Giderken şiirinde genelde tam uyak var, son dizelerde redif var. Köroğlu’nun şiirinde kahramanca bir üslup görülüyor. Cenge Giderken şiirinde coşkulu bir söyleyiş var. İki şiirinde dili sadedir.

İkinci Kişi

Bazı karşıma çıkıyorsun,

Tanımayacak gibiyim seni,

Gel, biraz konuşalım, diyorum.

Cevap vermiyorsun.

Cahit Külebi

d. Modern şiirle ilgili bilgilerinizden de yararlanarak Cahit Külebi’nin yukarıdaki şii­rinde nasıl bir söyleyişin olduğunu belirtiniz. “İkinci Kişi” şiirinin bu özelliğinden yararlana­rak “Cenge Giderken” şiirinin söyleyiş özelliğini belirleyiniz.

Cahit Külebi’nin “İkinci Kişi” adlı şiirinde günlük konuşma dili kullanılmış. Coşkulu, yiğitçe bir söyleyiş görülmüyor. Duygular düz bir şekilde ifade edilmiş. Cenge Giderken şiirinde ise destansı bir söyleyiş vardır.

1.      a. “Cenge Giderken” adlı şiirdeki ritmik özellikleri (ölçü, durak, ses akışı, uyak) belirtiniz.

1.Dörtlük: -dur redif

-lu tam uyak

-maz giderim : redif

2.Dörtlük:

-dırtmam: redif

-al-: tam uyak

-maz giderim: redif

3. Dörtlük:

-ı : redif

-cağ : zengin uyak

-maz giderim : redif

Uyak düzeni: aaab, cccb, dddb….

4+4+3=11’li hece ölçüsü

a.                   Şiiri oluşturan birimleri ve bu birimlerin birbirleriyle yapı ve tema yönünden ilişkisini açıklayınız.

Mehmet Emin Yurdakul, Anadolu'dan Bir Ses -yahud- Cenge Giderken adlı şiiri 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı sırasında bir Türk askerinin ağzından kaleme almıştır. Şiirde vatan sevgisi, Türkçülük düşüncesi dile getirilmektedir.

1.Dörtlük: Türk olmanın önemi ve değeri

2.Dörtlük: Milletin vatanına ve dinine sahip çıkması

3.Dörtlük: Vatana bağlılık, vatan sevgisi

4.Dörtlük: Vatana bağlılık, düşüncelerdeki kararlılık

5.Dörtlük: Vatanın kalıcılığı, vatana sahip çıkmayı asla bırakmayacağı, vatan için her şeyi göze alacağı

Şiirde geçen imgeleri açıklayınız ve bunların kaynaklarını belirtiniz.

sorucenneti.net	sorucenneti.net
Tanrı evi (cami) Yaradanın kitabı (Kur’an) Ecdadımın ocağı (vatan) Osmancığın bayrağı	Türk İslam kültürü İslam kültürü Türklük Türklük, Türk tarihi

a.                  Şiirdeki ses, söyleyiş ve imgelerin özelliklerini belirleyiniz.

Şiirdeki imgeler, Türk kültürüne, tarihine ve İslam dinine ait kutsal değerleri işaret etmektedir.

b.                  Okuduğunuz şiirdeki ses ve söyleyiş özelliklerini ve imgeleri divan edebiyatı şiirin­den beğendiğiniz beyit örneğiyle karşılaştırınız. Benzerliklerini aşağıya yazınız.

Cenge Giderken şiirinin divan şiiriyle karşılaştırırsak

Cenge Giderken şiiri	Divan şiiri
Sade bir dil	Ağır, süslü bir dil
Hece ölçüsü	Aruz ölçüsü
İmgeler Türk tarihinden, İslam dininden	İmgeler Arap, İran edebiyatlarından, İslam dininden
Destansı bir söyleyiş	Genelde lirik, aşıkane bir söyleyiş
Toplumsal bir konu, milli duygular	Bireysel konular

2. a. Şiirin temasını bulunuz. Bu temanın evrensel olup olmadığını belirtiniz.

ŞİİRİN TEMASI: Vatan ve millet sevgisi Bu tema evrenseldir.

c.                  Şiirin teması ile Millî Edebiyat Dönemindeki öğretici metinlerden olan “Yeni Lisan” makalesi­nin teması arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Milli değerlere önem verme bakımından ortak özelliği vardır.

3. Şiiri okurken neler hissettiğinizi açıklayınız.

4. Sınıfa getirdiğiniz koşma örneği üzerinde halk şiiri geleneğinin özelliklerini belirleyiniz. Daha sonra okuduğunuz şiiri, halk şiiri geleneğiyle karşılaştırınız. Benzer ve farklı yönlerini sıralayınız.

Halk şiiri geleneğinin özellikleri

Halkın dili ile yazılır.

Halktan kişilerin duyguları dile getirilir.

Hece ölçüsü ile yazılır.

Dörtlük halinde ve genellikle yarım uyaklı yazılır.

Söz sanatlarına ve süslü anlatıma önem veril­mez.

Cenge Giderken şiiri, büyük oranda halk şiiriyle benzerlik gösterir.

5. Servet-i Fünûn Dönemine ait okuduğunuz bir şiirle “Cenge Giderken” şiirini ses, ritim, tema, dil ve anlatım yönünden karşılaştırınız. Benzer ve farklı yönleri tahtada sıralayınız.

Elhan-ı Şita şiirinde sesler temayla uyumlu biçimde kullanılmış, şiirde musikiyi andıran bir ses ahengi oluşmuştur. Elhan-ı Şita şiirinde aruz ölçüsü kullanılmıştır.

Cenge Giderken şiirinde ise ses ahen­gi yalnızca uyak ve redifle sağlanmıştır. Hece ölçüsü kullanılmıştır. Cenge Giderken'in destansı bir söyleyişi vardır.

a. Grup olarak hazırladığınız Mehmet Emin Yurdakul, Ali Canip Yöntem, Rıza Tevfik Bölükbaşı hakkındaki bilgilerinizi arkadaşlarınıza aktarınız.

b. Hakkında edindiğiniz bilgiler ve okuduğunuz şiirinden yola çıkarak Mehmet Emin Yurdakul’un fikrî ve edebî yönü hakkındaki düşüncelerinizi aşağıya yazınız.

MEHMET EMİN YURDAKUL (1869 - 1944)

1869’da İstanbul’da doğan Mehmet Emin Yurdakul, çeşitli memurluklar­da çalışmış (müdürlük, valilik), milletvekilliği yapmış­tır.

Türkçülük akımını benimsemiş, Türk Yurdu dergi­sinin kurucuları arasına katılmıştır.

Şiire Servet-i Fünun Döneminde başlamıştır. 1897 yılında Türk - Yunan Savaşı nedeniyle yazdığı Cenge Giderken adlı şiirini Asır gazetesinde yayım­lamıştır. Bu şiirle hem millî duyguları dile getirmiş, hem de hece ölçüsüyle şiir yazma eğilimini başlat­mıştır. Aynı zamanda Millî Edebiyat akımının oluş­masına da önderlik etmiştir:

"Ben bir Türk’üm dinim cinsim uludur

Sinem, özüm ateş ile doludur

İnsan olan vatanının kuludur

Türk evlâdı evde durmaz, giderim"

Sade bir dili vardır.

Şiirlerinin tamamını hece ölçü­süyle yazmıştır.

Milliyetçi ve halkçı bir şairdir.

Duygularını büyük bir coşkuyla dile getirmiştir.

Şiiri, düşüncelerini açıklamanın bir aracı saymıştır.

Uyarıcı - öğretici (didaktik) şiirler yazmıştır.

Türk şairi, millî şair diye anılır.

Mehmet Emin Yurdakul’un eserleri şunlardır:

Şiir:

Türkçe Şiirler, Tan Sesleri, Turan’a Doğru, Ey Türk Uyan, Türk Sazı, Ordunun Destanı, Ankara,

Mustafa Kemal, Dicle Önünde, Hasta Bakıcı Hanımlar, Zafer Yolunda

c. Şairin yaşadığı dönemdeki düşüncelerinin, yaşayışının şiire yansıyıp yansımadığını açıklayınız.

Mehmet Emin Yurdakul, Türkçülük düşüncesine sahiptir. O dönemde diğer fikir akımlarının önemi azalmış, Türkçülük akımı daha etkili olmuştur.  Şairin Türkçülük ve vatan, millet sevgisini dile getirdiği şiirleri, halkın anlayabileceği bir dille de yazıldığı için ses getirmiştir.