9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 97

4- ETKİNLİK

b.  Sıfat tamlamalarının özellikleri

5- ETKİNLİK

a. “avucunun içi” isim tamlamasını tahtaya yazınız. Yapısını inceleyiniz. Sıfat tamlamalarıyla daha önce incelediğiniz isim tamlamalarının anlam ve yapı yönünden farklılıklarını tartışınız. Ulaştığınız sonucu defterinize not ediniz.

c.  "avucunun içi" tamlaması belirtili isim tamlamasıdır,
(avuç-u-n-un iç-i)

Sıfat tamlamaları sıfat ve isimden oluşur. Sıfat tamlamalarında sıfat tamlayan, isim tamlanandır.  Sıfat olan sözcük, ya da söz grubu niteleme veya belirtme sıfatı olabilir.

İsim tamlaması iki veya daha fazla ismin yeni bir anlam meydana getirecek şekilde birlikte kullanılmasıyla oluşur.

Belirtisiz Ad Tamlamasının Anlamsal Özellikleri :

·           Tamlayan, tamlananın niteliğini gösterir. 

     Örnek: Anne sevgisi, kan kırmızısı

·         Tamlayan, tamlananın ne ile ilgili olduğunu gösterir.

Örnek : Sel felaketi, uçak bileti 

·         Tamlayan, tamlananın neden yapıldığını gösterir.

Örnek : Portakal suyu, tütün kolonyası

·         Tamlayan tamlananın neye benzediğini gösterir.

Örnek :Parmak üzümü, sigara böreği

·         Tamlayan, tamlananın nedenini bildirir.

Örnek :  Matematik korkusu, sınav stresi

·         Bir şeyin yapıldığını ya da bulunduğu yeri gösterir.

Örnek :  Kıyı lokantası, uzay istasyonu

·         Tamlayan tamlananın yapıldığı aracı belirtir.

Örnek : Söz sanatı, makine örgüsü

·         Tamlayan, tamlananın ortaya çıktığı yeri belirtir.

Örnek :  Amasya elması, Maraş dondurması

·         Kişi adları tamlayan olduğunda o kişilere ilişkin yapıt, buluş gibi kavramları belirtir.

Örnek : Naima tarihi, Newton Kanunu

a.         “Soba Boruları” adlı metinden alınan aşağıdaki cümlelerde bulunan altı çizili kelime gruplarını inceleyiniz. Bu kelime gruplarında bulunan bağlaçların işlevini yanlarında verilen yay ayraçların içine yazınız.

• “Yürüdüğü yol, ağaçsız, otsuz ve topraksız bir boşlukta yürür gibiydi.” (Eş görevli sözcükleri bağlamış.          )

• “Kasketi ile alnı arasından bir tutam saç fırlamış...”           (Aynı ekle çekimlenmiş sözcükleri bağlamış. )

b.         Aşağıdaki örnek cümlelerde altı çizilerek belirtilen kelime gruplarını inceleyiniz. Burada bulunan bağlaçların işlevlerini yay ayraç içine yazınız.

• Ne o günü ne olayları hatırlamak istiyorum.           (Nesneleri bağlamış.   )

• Hem beni hem onu buraya kadar yordun.   (Nesneleri bağlamış    )

• Ya gül ya kır çiçeği alın.      (Nesneleri bağlamış.   )

• Kemal’i yahut Ayşe’yi götüreceğim yanımda.       (Nesneleri bağlamış.   )

C   Çocukluğumu veya gençliğimi hatırlamak beni mutlu ediyor.    ( Nesneleri bağlamış.  )

• Hikâye ya da roman fark etmez okurum.    (Nesneleri bağlamış.   )

• Ha deniz kenarı ha orman, tatil için ikisini de tercih edebilirim.    (Nesneleri bağlamış.   )

• Gerek gazel gerek murabba olsun divan şiirini seviyorum. (Özneleri bağlamış)   

Gerçi bekleyenim var ama bana inanan yok. (Cümleleri bağlamış.)

Bağlaçlarla kurulan kelime grupları “bağlama grubu”dur. Bağlama grubu,  bağlaç ile birbirine bağlanmış iki veya daha fazla isim unsurundan meydana gelmiş kelime grubudur.

DİĞER SAYFALAR: 9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi 12-89. Sayfalar - 2014-2015
9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları 2 ADA Yayınevi 90. ve sonraki sayfalar - 2014-2015