9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 95

b. Konuşurken ve yazarken deyimlere niçin ihtiyaç duyulduğunu tartışınız. Ulaştığınız sonucu sözlü olarak ifade ediniz.

Konuşurken ve yazarken deyimleri kullanarak anlatımımızı daha etkili ve akıcı hale getiririz.

c. Cümlede deyimlerin kullanılma nedenlerini tartışınız. Ulaştığınız sonucu söyleyiniz.

ç. Ömer Seyfettin’in “Başını Vermeyen Şehit” adlı hikâyesini özetleyiniz. Yazarın, bu hikâyeye ad verirken hangi deyimden yararlandığını belirtiniz. Bu örnekten yararlanarak deyimlerle toplumsal kültür arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

d. Deyimlerin dilimizde nasıl bir işlevi olduğunu tartışınız. Ulaşılan sonucu sözlü olarak ifade ediniz.

2.  ETKİNLİK

a. “Yazıcıya söylerim sana iyi bir oda verir, gıcır gıcır çarşaflar getirir.”

Yukarıdaki cümlede koyu yazılmış kelime grubunun oluşumunu (eş anlamlı, zıt anlamlı veya yansıma kelimeler) açıklayınız.

“Gıcır gıcır” sözcükleri ikilemedir. Yansıma sözcüklerin tekrarıyla oluşmuştur.

b.   Aşağıdaki cümlelerde bulunan ikilemelerin altını çiziniz. Bu kelime gruplarının oluşum şekillerini yanlarındaki boş bırakılan yerlere yazınız.

•    Eş dost güzel bir akşam yemeği yiyelim.       ( Yakın anlamlı kelimelerle kurulmuş)

•    İyi kötü elimizdeki işi bitirdik.          (Karşıt anlamlı kelimelerle kurulmuş.            )

•    Yırtık pırtık ayakkabısıyla gelmişti Osman. (Biri anlamlı, biri anlamsız kelimelerle kurulmuş.       )

•    Tuna Nehri gürül gürül akıyordu yamaçlardan. ( Yansıma kelimelerle kurulmuş.   )

•    Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.       (Aynı kelimenin tekrarıyla kurulmuş.)

•    Kâğıtlar, çantamda ecüş bücüş olmuş.          (İki anlamsız kelimeyle kurulmuş.     )

c.  İkilemelerin arasına noktalama işareti koyulup koyulamayacağını söyleyiniz.

İkilemelerin arasına noktalama işareti konmaz.

ç. İkilemelerin cümlede kullanılma nedenlerini tartışınız. Ulaştığınız sonuçtan hareketle ikilemelerin hangi amaçla kullanıldığını belirten aşağıdaki seçeneklerden doğru seçeneği işaretleyiniz.

Anlamı pekiştirip güçlendirme   X

Anlamı zenginleştirme         X

Anlamı çekici kılmak ya da değişik anlam ilgileri oluşturmak      X

1. “Pıtpıt, çayı getirdi.’ cümlesinde özel isim olarak kullanılan kelimenin türünü söyleyiniz. Bu kelimeyle; “Arılar kovanların etrafında vızır vızır dolaşıyor.” cümlesindeki altı çizili kelime grubunun benzer yönlerini söyleyiniz. Bu kelime gruplarının cümlede kullanılma nedenini açıklayınız.

Pıtpıt" ve "vızır vızır" ikilemeleri yansıma kelimelerle oluşmuştur. Bu kelimeler cümlede seslerin çağrışımından yola çıkılarak belli bir anlam ifade etmek üzere kullanılmıştır.

DİĞER SAYFALAR: 9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi 2014-2015
9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları 2 ADA Yayınevi 2014-2015