9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 155-156-157-158 (Paragrafta Yapı)
SAYFA 155
HAZIRLIK
1. Ülkemizde, gazete ve kitap okuma oranı düşüktür. Bunun nedenini
açıklayınız.
2. Bir ülkede kitap okuyan insan sayısının yüksek olması neyin
göstergesidir?
Bir ülkede kitap
okuyan insan sayısının yüksek olması, o ülkenin bilim, kültür, eğitim, sanat,
edebiyat düzeyinin yüksek olduğunu gösterir. Aynı zamanda o ülke insanlarının
bilgili ve kültürlü olduklarını, o ülkede yayın imkanlarının iyi olduğunu
gösterir.
3. Bir paragrafta konuyu bildiren cümlenin yeri sizce neresi olmalıdır?
Bir paragrafta
genellikle ilk cümle konuyu tanıtan cümledir. Bu cümle bağlam ve anlatım göre
paragrafın herhangi bir yerinde de olabilir.
SAYFA 156
1. a. Okuduğunuz metnin ilk üç paragrafındaki cümlelerin
sayısını belirtiniz. Bu paragraflardaki cümle sayısının farklı olmasının
nedeni, cümlelerle ifade kalıpları arasındaki ilişki yani anlatılmak istenen
ile bunu anlatacak kelime ve kelime gruplarının ilişkisi midir? Açıklayınız.
Anadolu’da Gazete Kitap adlı metnin ilk paragrafında bir, ikinci
paragrafında üç, üçüncü paragrafında bir cümle kullanılmıştır.
Paragraflardaki cümle sayılarının farklı olması, cümlelerle ifade
kalıpları arasındaki ilişkiye yani anlatılmak istenen ve bunu anlatacak kelime
ve kelime gruplarının ilişkisine bağlıdır.
b. Metnin ikinci paragrafında
anlatılanları belirtiniz. “Paragraftaki anlam, paragraftaki cümlelerin anlamının
toplamıdır.” diyebilir miyiz? Yoksa paragrafın şekil ve anlam kaynaşmasından
oluşan organik bir bütün olduğunu söyleyebilir miyiz? Açıklayınız.
İkinci paragrafta okuma oranının yükseltilmesi için öncelikle
basın ve yayın koşullarının düzeltilmesi gerektiği üzerinde duruluyor. Paragraftaki
cümleler bu düşünceyi ortaya koymak üzere bir araya getirilmiştir.
1.ETKİNLİK
a. I. Kitap ve gazete yayını işi bizim can davamızdır.
Gazete ve kitabın az okunması yayış ve satış işinin bozuk olmasından ileri
geliyor. Şu hâlde yazdığımızı halka okutmak için yapılan en ehemmiyetli iş buna
bir çare bulmak Fransızların Hachette (Haşet)’ine benzer sağlam bir yayın
kurumu meydana getir- r mektir.
II. Sanırım
ki değerli arkadaşların şimdiye kadar hiç bir davada, bu işte olduğu kadar
derinden anlaşmış ve kutsi bir inançla birbirine bağlanmış olduklarını
görmedim.
a) Kitabınızdaki metinden alınan yukarıdaki ilk paragrafı
“Gazete ve kitabın az okunması yayış ve satış işinin bozuk olmasından ileri
geliyor.’’ cümlesini çıkararak tekrar okuyunuz. Paragraftaki anlamın nasıl
etkilendiğini belirtiniz. Bu paragrafta anlatılanları doğru, güzel aktarmak
için konuyla kelime, kelime grupları ve cümlelerin nasıl kaynaştığını
açıklayınız.
Yukarıdaki paragraftan “Gazete ve
kitabın az okunması yayış ve satış işinin bozuk olmasından ileri geliyor.”
cümlesini çıkardığımızda paragrafın anlamı daralır ve anlatılmak istenen
düşünce tam olarak anlatılamaz.
b. Okuduğunuz birinci paragrafın gerekenden az
veya çok cümleyle anlatılması konuyu nasıl etkilerdi? Bu durum paragrafta yapı
yönünden bir düzensizliğe neden olur muydu? Açıklayınız.
Bir paragrafta
olması gerekenden fazla veya az cümlenin kullanılması, paragrafın anlam
bütünlüğünü bozar, iletinin tam olarak aktarılmasını engeller.
c. Verilen iki paragrafın boyutlarının ifade
edilmek istenen konu veya konularla ilişkisini söyleyiniz.
Paragraftaki cümle
sayısı, verilmek istenen düşüncenin yeterli düzeyde iletilmesiyle bağlantılıdır.
Bir paragrafta konu ne kadar cümle ile anlatılacaksa o kadar cümle
kullanılmalıdır.
SAYFA 157
• Etkinliğin “a” maddesinde verilen paragraflar ve yukarıdaki
şemadan yararlanarak dil bilgisi kurallarının yalnız mı yoksa kelime, kelime
grubu ve cümleler arasındaki anlam ilişkisiyle kaynaşmış mı olduğunu
söyleyiniz.
Gösterge şemasında
belirtildiği gibi paragraflar kelime, kelime grubu ve cümlelerin dil bilgisi
kurallarına göre belli bir anlam etrafında birleşerek oluşturulduğu bir
bütündür.
d. Yaptığınız incelemeden hareketle bir
paragrafta; bağdaştırmanın, dil ve anlam ilişkisi olmak üzere iki türlü
gerçekleştiği söylebilir mi? Açıklayınız.
Paragraflarda dil
ve anlam ilişkisi olmak üzere iki şekilde bağdaştırma görülür.
e. Okuduğunuz paragraflar ve yaptığınız
incelemelerden hareketle iyi bir paragrafın özelliklerini aşağıya sıralayınız.
İyi bir paragrafın
özellikleri:
SAYFA 158
altını çiziniz. Bu öğeleri çıkararak paragrafları yeniden
okuyunuz. Paragrafın anlamıyla (paragrafta anlatılanlarla) bu öğeler arasındaki
ilişkiyi açıklayınız.
Verilen paragraflardaki yer, zaman, kişi
ve durum bildiren ifadeler çıkarılırsa paragrafın anlam bütünlüğü bozulur. Bir
paragraf, duygu, düşünce ve durumları ifade ettiğine göre bu durumları anlatan
kelime ve kelime grupları paragrafın temel malzemeleridir. Bunlar çıkarılırsa
paragrafın anlamı belirgin olmaz.
b. Okuduğunuz paragraflardan ilkinde konunun
ortaya koyulduğu veya sezdirildiği cümleyi belirtiniz. Bu cümlenin paragrafta
bulunduğu yerin anlam açısından etkisini söyleyiniz.
İlk paragrafta
konunun ortaya konduğu veya sezdirildiği cümle:
Öteden beri “Bizde halk gazete, kitap okumaz.” denir.
Bu cümle paragrafın
konusunu ortaya koymaktadır ve paragrafta hangi konunun işleneceği hakkında
bize fikir vermektedir.
c. Okuduğunuz paragrafları kendilerinden öncekine
ve sonrakine bağlayan söz veya söz gruplarını belirleyiniz.
ç. “Trenle, Afyon’a doğru gidiyorum.” cümlesinin yer
aldığı paragrafı bulunuz. Bu paragraf ile cümleyi yapıları yönünden
karşılaştırınız. Benzerliklerini sıralayınız.
Bu cümle bir haber
cümlesidir. Bu ve benzeri cümleler olay metinlerinde görülür. Bu cümleden
hareketle bu paragrafın olay paragrafı olacağını söyleyebiliriz. Olay metinlerinde
olay, kişi, yer, zaman unsurları vardır.
d. İncelediğiniz paragraflardan ilk ikisini yapıları
yönünden karşılaştırınız. Benzer ve farklı olan yönlerini belirleyiniz.
Birinci paragrafta
toplumsal bir konu ile ilgili düşünceler dile getirildiği için açıklayıcı
anlatım kullanılmış. İkinci paragrafta olay örgüsü olduğu için öyküleyici
anlatım kullanılmış.
ANLAMA-YORUMLAMA
a.
Yukarıdaki
birinci paragrafta IV. cümleyi çıkarınız. Paragrafı yeniden okuyunuz.
Paragraftaki anlam değişimini belirtiniz.
Metinden IV. cümle çıkarıldığında metnin anlam akışı bozuluyor,
ileti tam olarak anlaşılmıyor.
b.
Okuduğunuz
paragrafların aynı bağlam içinde bir bütünlük oluşturup oluşturmadıklarını söyleyiniz.
Paragraflar aynı bağlam içinde bir bütünlük oluşturmaktadır.
c.
Yukarıdaki
ilk paragrafta konunun ortaya koyulduğu cümlenin altını çiziniz,
“Sanat, iç özgürlüğün sonucu olursa bundan…..”
ç. Yukarıdaki iki paragrafı birbirine bağlayan ifadeleri
söyleyiniz.
İki paragrafı
birbirine bağlayan ifadeler: sanatçı, yaratmak, eser…
d. Okuduğunuz paragraf örnekleri ve yaptığınız
incelemenin sonucundan yararlanarak iyi düzenlenmiş bir paragrafın hangi
özelliklere sahip olması gerektiğini tartışınız. Ulaştığınız sonucu sözlü olarak
ifade ediniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder