9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 155-156-157-158

9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 155-156-157-158 (Paragrafta Yapı)

SAYFA 155

HAZIRLIK

1. Ülkemizde, gazete ve kitap okuma oranı düşüktür. Bunun nedenini açıklayınız.

2. Bir ülkede kitap okuyan insan sayısının yüksek olması neyin göstergesidir?

Bir ülkede kitap okuyan insan sayısının yüksek olması, o ülkenin bilim, kültür, eğitim, sanat, edebiyat düzeyinin yüksek olduğunu gösterir. Aynı zamanda o ülke insanlarının bilgili ve kültürlü olduklarını, o ülkede yayın imkanlarının iyi olduğunu gösterir.

3. Bir paragrafta konuyu bildiren cümlenin yeri sizce neresi olmalıdır?

Bir paragrafta genellikle ilk cümle konuyu tanıtan cümledir. Bu cümle bağlam ve anlatım göre paragrafın herhangi bir yerinde de olabilir.

SAYFA 156

1. a. Okuduğunuz metnin ilk üç paragrafındaki cümlelerin sayısını belirtiniz. Bu paragraflardaki cümle sayısının farklı olmasının nedeni, cümlelerle ifade kalıpları arasındaki ilişki yani anlatılmak istenen ile bunu anlatacak kelime ve kelime gruplarının ilişkisi midir? Açıklayınız.

Anadolu’da Gazete Kitap adlı metnin ilk paragrafında bir, ikinci paragrafında üç, üçüncü paragrafında bir cümle kullanılmıştır.

Paragraflardaki cümle sayılarının farklı olması, cümlelerle ifade kalıpları arasındaki ilişkiye yani anlatılmak istenen ve bunu anlatacak kelime ve kelime gruplarının ilişkisine bağlıdır.

b. Metnin ikinci paragrafında anlatılanları belirtiniz. “Paragraftaki anlam, paragraftaki cümlele­rin anlamının toplamıdır.” diyebilir miyiz? Yoksa paragrafın şekil ve anlam kaynaşmasından oluşan orga­nik bir bütün olduğunu söyleyebilir miyiz? Açıklayınız.

İkinci paragrafta okuma oranının yükseltilmesi için öncelikle basın ve yayın koşullarının düzeltilmesi gerektiği üzerinde duruluyor. Paragraftaki cümleler bu düşünceyi ortaya koymak üzere bir araya getirilmiştir.

1.ETKİNLİK

a. I. Kitap ve gazete yayını işi bizim can davamızdır. Gazete ve kitabın az okunması yayış ve satış işinin bozuk olmasından ileri geliyor. Şu hâlde yazdığımızı halka okutmak için yapılan en ehemmiyetli iş buna bir çare bulmak Fransızların Hachette (Haşet)’ine benzer sağlam bir yayın kurumu meydana getir- r mektir.

II.      Sanırım ki değerli arkadaşların şimdiye kadar hiç bir davada, bu işte olduğu kadar derinden anlaşmış ve kutsi bir inançla birbirine bağlanmış olduklarını görmedim.

a) Kitabınızdaki metinden alınan yukarıdaki ilk paragrafı “Gazete ve kitabın az okunması yayış ve satış işinin bozuk olmasından ileri geliyor.’’ cümlesini çıkararak tekrar okuyunuz. Paragraftaki anlamın nasıl etkilendiğini belirtiniz. Bu paragrafta anlatılanları doğru, güzel aktarmak için konuyla kelime, kelime grupları ve cümlelerin nasıl kaynaştığını açıklayınız.

Yukarıdaki paragraftan “Gazete ve kitabın az okunması yayış ve satış işinin bozuk olmasından ileri geliyor.” cümlesini çıkardığımızda paragrafın anlamı daralır ve anlatılmak istenen düşünce tam olarak anlatılamaz.

b. Okuduğunuz birinci paragrafın gerekenden az veya çok cümleyle anlatılması konuyu nasıl etkilerdi? Bu durum paragrafta yapı yönünden bir düzensizliğe neden olur muydu? Açıklayınız.

Bir paragrafta olması gerekenden fazla veya az cümlenin kullanılması, paragrafın anlam bütünlüğünü bozar, iletinin tam olarak aktarılmasını engeller.

c. Verilen iki paragrafın boyutlarının ifade edilmek istenen konu veya konularla ilişkisini söyleyiniz.

Paragraftaki cümle sayısı, verilmek istenen düşüncenin yeterli düzeyde iletilmesiyle bağlantılıdır. Bir paragrafta konu ne kadar cümle ile anlatılacaksa o kadar cümle kullanılmalıdır.

SAYFA 157

• Etkinliğin “a” maddesinde verilen paragraflar ve yukarıdaki şemadan yararlanarak dil bilgisi kural­larının yalnız mı yoksa kelime, kelime grubu ve cümleler arasındaki anlam ilişkisiyle kaynaşmış mı olduğunu söyleyiniz.

Gösterge şemasında belirtildiği gibi paragraflar kelime, kelime grubu ve cümlelerin dil bilgisi kurallarına göre belli bir anlam etrafında birleşerek oluşturulduğu bir bütündür.

d. Yaptığınız incelemeden hareketle bir paragrafta; bağdaştırmanın, dil ve anlam ilişkisi olmak üzere iki türlü gerçekleştiği söylebilir mi? Açıklayınız.

Paragraflarda dil ve anlam ilişkisi olmak üzere iki şekilde bağdaştırma görülür.

e. Okuduğunuz paragraflar ve yaptığınız incelemelerden hareketle iyi bir paragrafın özelliklerini aşağıya sıralayınız.

İyi bir paragrafın özellikleri:

İyi bir paragrafın özellikleri

SAYFA 158

2.a. Okuduğunuz örnek paragraflarda yer, zaman, kişi ve durum bildiren ifadelerin

altını çiziniz. Bu öğeleri çıkararak paragrafları yeniden okuyunuz. Paragrafın anlamıyla (paragrafta anlatılanlarla) bu öğeler arasında­ki ilişkiyi açıklayınız.

Verilen paragraflardaki yer, zaman, kişi ve durum bildiren ifadeler çıkarılırsa paragrafın anlam bütünlüğü bozulur. Bir paragraf, duygu, düşünce ve durumları ifade ettiğine göre bu durumları anlatan kelime ve kelime grupları paragrafın temel malzemeleridir. Bunlar çıkarılırsa paragrafın anlamı belirgin olmaz.

b. Okuduğunuz paragraflardan ilkinde konunun ortaya koyulduğu veya sezdirildiği cümleyi belirtiniz. Bu cümlenin paragrafta bulunduğu yerin anlam açısından etkisini söyleyiniz.

İlk paragrafta konunun ortaya konduğu veya sezdirildiği cümle:  Öteden beri “Bizde halk gazete, kitap okumaz.” denir.

Bu cümle paragrafın konusunu ortaya koymaktadır ve paragrafta hangi konunun işleneceği hakkında bize fikir vermektedir.

c. Okuduğunuz paragrafları kendilerinden öncekine ve sonrakine bağlayan söz veya söz gruplarını belir­leyiniz.

ç. “Trenle, Afyon’a doğru gidiyorum.” cümlesinin yer aldığı paragrafı bulunuz. Bu paragraf ile cümleyi ya­pıları yönünden karşılaştırınız. Benzerliklerini sıralayınız.

Bu cümle bir haber cümlesidir. Bu ve benzeri cümleler olay metinlerinde görülür. Bu cümleden hareketle bu paragrafın olay paragrafı olacağını söyleyebiliriz. Olay metinlerinde olay, kişi, yer, zaman unsurları vardır.

d. İncelediğiniz paragraflardan ilk ikisini yapıları yönünden karşılaştırınız. Benzer ve farklı olan yönlerini belirleyiniz.

Birinci paragrafta toplumsal bir konu ile ilgili düşünceler dile getirildiği için açıklayıcı anlatım kullanılmış. İkinci paragrafta olay örgüsü olduğu için öyküleyici anlatım kullanılmış.

ANLAMA-YORUMLAMA

a.     Yukarıdaki birinci paragrafta IV. cümleyi çıkarınız. Paragrafı yeniden okuyunuz. Paragraftaki anlam de­ğişimini belirtiniz.

Metinden IV. cümle çıkarıldığında metnin anlam akışı bozuluyor, ileti tam olarak anlaşılmıyor.

b.     Okuduğunuz paragrafların aynı bağlam içinde bir bütünlük oluşturup oluşturmadıklarını söyleyiniz.

Paragraflar aynı bağlam içinde bir bütünlük oluşturmaktadır.

c.      Yukarıdaki ilk paragrafta konunun ortaya koyulduğu cümlenin altını çiziniz,

“Sanat, iç özgürlüğün sonucu olursa bundan…..”

ç. Yukarıdaki iki paragrafı birbirine bağlayan ifadeleri söyleyiniz.

İki paragrafı birbirine bağlayan ifadeler: sanatçı, yaratmak, eser…

d. Okuduğunuz paragraf örnekleri ve yaptığınız incelemenin sonucundan yararlanarak iyi düzenlenmiş bir paragrafın hangi özelliklere sahip olması gerektiğini tartışınız. Ulaştığınız sonucu sözlü olarak ifade ediniz.

DİL VE ANLATIM KİTABI CEVAPLARI ADA YAYINLARI 12-89. SAYFALAR

9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları  ADA Yayınevi  89. ve Sonraki Sayfalar İçin TIKLAYIN