Yahya Kemal'in Fikri ve Edebi Yönü

♦    Yahya Kemal, Türk şiirinin en büyük temsilcilerinden biridir.

♦    Şiirde ahenge ve musikiye çok önem vermiştir.

♦    Parnasizmden etkilenmiş, şekil mükemmelliğine, ahenk ve kafiyeye çok önem vermiştir.

♦    Şiiri bir kelime işçiliği olarak görmüş ve şiir üzerinde uzun uzun çalışmış, mükemmel şiir peşinde koş­muştur.

♦    Paris’te bulunduğu sıralarda Fransız edebiyatında ilk belirtileri görülen “saf (öz) şiir”in cazibesinde kalmış, kendi şiirini de bu şiir anlayışına uygun ola­rak yazmıştır. (Saf şiirde musikiye değer verilir, sanatlı söyleyiş ve şekil güzelliği önemlidir.)

♦    Yahya Kemal, Tevfik Fikret ve Mehmet Akif’in tersi­ne, nazmı nesirden uzaklaştırmıştır.

♦    İstanbul'u şiirlerinde en fazla konu edinen şairdir. İstanbul'u çok sever ve “İstanbul Şairi" olarak da bilinir. Nedim’den sonra ikinci İstanbul âşığı şairdir. Tevfik Fikret, “Sis" şiiriyle İstanbul'a nefretini dile getirince, Yahya Kemal de "Siste Söyleniş" şiirini yazmış ve bu şiirle İstanbul'a sevgisini dile getirmiş, adeta İstanbul üzerindeki sisleri dağıtmıştır.

♦         Şiirlerinde tarih şuuru ve İstanbul sevgisi önemli bir yer tutar.

♦    “Neoklasisizm” dediği bir şiir ekolü kurmuş, eski ile yeniyi birleştirerek eserler vermiştir. Yahya Kemal, Divan şiiri geleneğini Batı şiir tekniği ile birleştirerek özgün bir şiir dili oluşturmuş “neo klasik” bir şairdir.

♦    Yahya Kemal, çok uzun ömürlü olmayan; ancak yine de edebiyatımızda izleri görülen “Nev-Yunanîlik" anlayışı etrafında “Sicilya Kızları" ve "Bergama Heykeltıraşları" ile yarım kalmış olan “Biblos Kadınları” şiirlerini yazmıştır.

♦    “Nev-Yunanîlik”, Yahya Kemal'in öncülüğünü yap­tığı bir akımdır. Kültür hayatımızda pek de etkili bir yönelim olmamakla beraber Yakup Kadri gibi bir ay­dını da etkilemişliği vardır bu akımın. Akımın özü: "Türk kültürü artık ne Orta Asya ne de Osmanlı kül­türüdür; Türk kültürü Akdeniz havzasının bir kültürü­dür." şeklinde özetlenebilir.

♦    “Nev-Yunanîlik” arayışında Yahya Kemal, Akdeniz havzasını oluşturan Yunan ve Latin kültürlerinden faydalanmayı; fakat yine de millî kalmayı iddia et­miştir.

♦    Yahya Kemal ve genç sanatçılar, ayrıca “Nayîler” adıyla “kendi şiirimizin eski kaynaklarına” yö­nelmişlerdir. Nayîler fikrinin asıl belirleyicileri Yahya Kemal ve Şahabettin Süleyman’dır.

Bu topluluğun (Nayîler) temel görüşünde ise, "Türk edebiyatının ilk dönemlerine inerek Mevlana ve Yunus Emre şiirlerinde olduğu gibi içten söyleyişi, coşkulu havayı şiirlere yansıtmak” yatar.

♦    Şiirlerinde işlediği temalar “aşk”, “ölüm”, “son­suzluk” ve “İstanbul”dur. Aşk temasını işleyen “Mehlika Sultan” adlı şiiri ve Ölümü simgeleyen, alegorik bir şiir olan “Sessiz Gemi", şairin tanınmış önemli şiirleridir. Ayrıca "Açık Deniz "şiirinden başla­yarak “Akıncı”, "Mohaç Türküsü”, “Süleymaniye’de Bayram Sabahı", "İstanbul’u Alan Yeniçeri’ye Gazel"  gibi şiirlerin­de epik bir atmosfer içinde “millî tarih” temasını işlemiştir.

♦    Aruz ölçüsünü Türkçeye ustalıkla uygulamıştır. “Ok” şiiri dışında bütün şiirlerini aruz vezniyle yaz­mıştır.

♦    1925’te yayımlanan “Açık Deniz” şiiri, Yahya Kemal’in Cumhuriyet’ten sonra çıkan ilk şiiridir. Bu şiir, şairin edebiyat anlayışını bütünüyle ortaya koy­muştur.

♦    Şair, Cumhuriyet şairlerini de çok etkilemiştir. 1960 sonrası şiirimizde onun etkisi fazlaca hissedilmiştir.

♦    Şiirleri, kendisi tarafından kitap halinde bastırılmamıştır. Ölümünden sonra, İstanbul Fetih Cemiyetinde kurulmuş olan Yahya Kemal Enstitüsü tarafından basılmasına karar verilmiş ve basılmıştır.

Yahya Kemal Beyatlı'nın eserleri şunlardır:

Kendi Gök Kubbemiz (şiir)

Eski Şiirin Rüzgârıyla (şiir)

Rubailer ve Ömer Hayyam Rubailerini Türkçe Söyle­yiş (şiir)

Deneme - makale - söyleşi:

Edebiyata Dair,  Aziz İstanbul, Eğil Dağlar, Tarih Musahebeleri 

Siyasî ve Edebî Portreler (anı)

Çocukluğum Gençliğim Siyasî ve Edebî Hatıralarım (anı)