11. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları (Biryay-2013) Milli Edebiyat Döneminde Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir (Sayfa 166)

 11. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları (Biryay-2013) Milli Edebiyat Döneminde Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir (Sayfa 166)

SAYFA 166

2. metin

KELEBEK

Mavi bir gölge uçtu pencereden;

Baktım, avare bir küçük kelebek!

Yaramaz geldi kim bilir nereden?..

Belli yorgundu; bir veremli çiçek

Gibi serpildi lambanın yanına;

Bir duman uçtu, gitti titreyerek...

Anladım kıydı yavrucak canına

 Söyle ey mavi gölge, söyle eğer

Bir ölümden de çok fenaysa bana,

Şu karanlık, şu kimsesiz geceler?..

Ali Canip Yöntem

Genç Kalemler dergisi

Okuduğunuz şiiri ahenk öğeleri yönünden inceleyiniz. Tespitlerinizi aşağıya yazınız.

Ses tekrarları :  penc-ere-den, n-ere-den (-ere: zengin uyak –den: redif) kelebek, çiçek

Kelime tekrarları da var “söyle ey mavi gölge, söyle eğer…. şu karanlık, şu kimsesiz geceler”

Redif    :-den : redif, yanına, canına kelimelerinde –ına  

Uyak düzeni : aba, bcb, cdc, d

           

1. a. Okuduğunuz şiiri, Servet-i Fünûn Dönemi şiiriyle ses ve söyleyiş yönünden karşılaştırınız. Sonuçları sıralayınız.

Kelebek şiiri, Batı edebiyatından gelen terza-rima nazım şekliyle yazılmıştır. Bu nazım şekli edebiyatımızda önce Servet-i Fünun döneminde kullanılmıştır. Şiirde söyleyiş ve anlam bütünlüğü görülmektedir.  “Avare küçük kelebek, yaramaz, uçtu” sözcükleri kelebeğin ölmeden önceki durumunu, “bir duman uçtu, gitti titreyerek, karanlık, kimsesiz geceler” ifadeleri kelebeğin ölümü ve ölümünden sonraki durumunu ortaya koymakta böylece söyleyiş ve anlam bütünlüğü sağlanmaktadır. Bir benzerlik de bireysel bir konunun dile getirilmesi.

Dil bakımından Servet-i Fünun şiirinden farklıdır. Bu şiirin dili sadedir. Servet-i Fünun şiirinin dili ağırdır.

b. Okuduğunuz şiirde ses ve söyleyiş yönünden halk şiiri ve modern şiirin hangi etkilerini gör­düğünüzü açıklayınız.

Açık, sade ve yalın bir dille yazılmış olması

2. a. Okuduğunuz şiirde ritmin özelliklerini (ölçü, durak, ses akışı, uyak) belirtiniz.

Hece ölçüsüyle ve 6+5 duraklı yazılmıştır

Örüşük uyak düzeni vardır.

Genellikle tam uyak kullanılmış

b. Şiiri oluşturan birimleri ve bu birimlerin birbirleriyle yapı ve tema yönünden ilişkilerini açıkla­yınız.

Birinci bent: Mavi bir kelebeğin pencereden içeri girmesi

İkinci bent: Kelebeğin lambaya değip ölmesi

Üçüncü bent ve son dize: Şairin bu ölüm ile kendi yalnızlığını ve gecelerinin hüznünü hatırlaması

Bentler arasında yapı bakımından bir ses akışı var. Uyaklar bütün bentleri birbirine bağlıyo. Kelebe­ğin içeri girip uçması, lambaya değip ölmesi ve şai­rin duyguları anlamsal bir akış halinde sıralanmış.

Şiirde geçen imgeleri aşağıdaki tablonun ilk sütununa yazınız. Bu imgelerin hangi edebiyat dönemine ait olduğunu belirtiniz.

İmgeler
bir veremli çiçek mavi bir gölge avare bir kelebek karanlık, kimsesiz geceler	Millî Edebiyat Servet-i Fünun Milli Edebiyat Servet-i Fünun

3. Okuduğunuz şiiri ses, söyleyiş ve imgeler yönünden divan edebiyatı şiirinden beğendiğiniz bir beyitle karşılaştırınız. Hangi şiirin, bu özellikler yönünden yalın olduğunu nedenleriyle birlikte açıklayınız.

Divan şiirine göre daha sade ve yalındır.

4. a. Şiirin temasını bulunuz. Bu temanın evrensel olup olmadığını belirtiniz.

Şiirde “yalnızlık” teması işlenmiş, “yalnızlığın ölümden acı” olduğu dile getirilmiş. Bu tema evrenseldir.

b. Şiirin temasının dönemin sosyal hayatında yaşananlarla ilişkisini açıklayınız.

Şiirin teması dönemin sosyal hayatını yansıtmıyor. Bireysel bir duyguyu dile getiriyor. Şiir tema olarak Servet-i Fünun sanatçılarının şiirlerinde işledikleri temalarla benzerlik gösteriyor.

5. Şiirin size hissettirdiklerini açıklayınız.

Şiirde şair, ruh halini, karamsarlığını, yalnızlığını kelebeğin ölümüyle bağlantı kurarak yansıtmak istemiştir.

“Terzarima” nazım biçimi hakkında edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınıza aktarınız.

TERZARİMA

· Üçer mısralık bentlerden oluşan bir nazım şeklidir. Bentlerin sayısı sınırlı değildir.

· İlk kez İtalyan edebiyatında kullanılmış, bizde ise Servetifünûn edebiyatı döneminde kullanılmıştır. İlk defa Tevfik Fikret tarafından kullanılmıştır.

· Uyak düzeni şöyledir: aba, bcb, cdc, ded, e…