11. Sınıf Dil ve Anlatım Dersi 2. Dönem 1. Yazılı Soruları

1. Makale ile deneme arasındaki iki farkı yazınız.

2. Verilen boşlukları uygun şekilde doldurunuz. (10P)

Türk edebiyatında yazılan ilk makale …………….’nin yazdığı ………………………………………………….’dir.

Dünya edebiyatında deneme denince akla Fransız yazar ……………………… gelir.

Haber yazılarında dil …………………………. işlevde kullanılır.

Edebiyatımızda deneme türünün ustası …………………………………’tır.

“Şehir Mektupları”, ……………………………’in fıkra türünde yazdığı bir eserdir.

3. Orhan zamanından kalma bir duvar

Onunla bir yaşta ihtiyar çınar

Eliyor dört yana sakin bir günü

Bir rüyadan arta kalmanın hüznü

İçinde gülüyor bana derinden

Yüzlerce çeşmenin serinliğinden

Sen petekte bir gömeç bal gibisin

Renksin yazdan kıştan, tazeliksin bahardan

Ellerin var beyaz güller gibi küçücük

Mutlak kalbin tomurcuklardan pembe

Sanki yeşil yaylalardır gözlerin

Alnımda ter ve kuvvetsin işimde

Verilen dizelerdeki ses olaylarını bulunuz. (10P)

4. Verilen ifadeleri doğru-yanlış durumlarına göre işaretleyiniz. (10P)

“Müzisyen” kelimesi küçük ünlü uyumuna uyar. ( )

Bu olayı unutmuştum.” cümlesinde ünsüz sertleşmesine örnek vardır. ( )

“Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden” cümlesinde ulama yoktur. ( )

“Dünya, düşman, fedakâr” sözcükleri büyük ünlü uyumuna aykırı sözcüklerdir. ( )

Fıkralar öznel yazılardır. ( )

5. Ölürsem yazıktır sana kanmadan

Kollarım boynuna halkalanmadan

Bir günüm geçmiyor seni anmadan

Derdine katlandım hiç usanmadan

Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Ünsüz sertleşmesi

B) Ünlü düşmesi

C) Ünsüz yumuşaması

D) Ünlü daralması

E) Ünsüz düşmesi

6. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır?

A) Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan haber başlığıdır (Sürmanşet)

B) Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan haber başlığına denir. (Manşet)

C) Başka bir kaynaktan elde edilen yazının gazetede aynen yayımlanmasıdır. (Asparagas)

D) Gazetede çıkan bir haberin doğru olmadığını bildirmek üzere o haberden zarar gören kişi veya kurumun gazeteye gönderdiği yalanlama metnine denir. (Tekzip yazısı)

E) Geniş bir kitleyi yakından ilgilendiren, etkileyen, heyecan veren çarpıcı haberdir. (Sansasyonel haber)

7. Habercilikte geçerli olan “Haberi doğru al, öncelikle ver.” ilkesinde, aşağıdakilerin hangisinde verilenler vurgulanmıştır?

A) Gerçeklik – hızlılık

B) İlginçlik – gerçeklik

C) Önemlilik – hızlılık

D) Anlamlılık – ilginçlik

E) Önemlilik – anlamlılık

8. Katırcılar, kurulan yer sofralarının başına çökmüş,

I II

karınlarını doyurmakla meşguldürler. Don Kişot’u

III

görünce yemeği bırakıp onu seyretmeye başlarlar.

IV V

Numaralanmış sözcüklerin hangisinde, diğerlerinden farklı bir ses olayı vardır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

9. Selam sonsuzluğun aydınlık bahçesinden

Selam, senelerce, senelerce evvele

Hatırası kalbe ışıklarla dökülen

En sevgiliye, en iyiye, en güzele

Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangileri vardır?

A) Ünlü düşmesi – ünsüz sertleşmesi

B) Ünsüz sertleşmesi – kaynaştırma

C) Kaynaştırma – ünsüz yumuşaması

D) Ünsüz yumuşaması – ünlü daralması

E) Ünlü daralması – ünsüz düşmesi

10. Aşağıdakilerin hangisi haber yazılarında olması gereken anlatım niteliklerinden biri değildir?

A) Açıklık

B) Yalınlık

C) Duruluk

D) Özgünlük

E) Akıcılık

11. Haberin tanımı göreceli bir kavram olduğundan tanımından çok, hangi olayın haber olduğu önem kazanmaktadır. Kuşkusuz her olay haber değildir. Bir olayın haber olabilmesi için bazı özellikleri taşıması gerekmektedir. Ünlü gazeteci Lord Notecliffe’nin sık sık yinelenen haber ölçütüne göre “Bir köpek, adamı ısırırsa bu olay haber değildir ancak bir adam, bir köpeği ısırırsa bu bir haberdir.”

Bu parçada haberin hangi özelliği vurgulanmıştır?

A) Güncel olması

B) İlginç olması

C) Anlaşılır olması

D) Doğru olması

E) Tutarlı olması

12. Gazetelerde herhangi bir olayı, bir görüş ya da

I

düşünceye bağlanarak ciddi ya da eğlenceli, kısa yazı

II III

biçiminde konu edinen türe fıkra denir. Divan

IV

edebiyatında ruzname denilen bu türde Ahmet Rasim,

V

Yusuf Ziya Ortaç, Haldun Taner… ürün vermişlerdir.

Numaralanmış altı çizili bölümlerden hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

13. Arabasını başka arabaların çıkmasını engelleyecek biçimde park eden birinin, zamanında kalkmayan uçağa kızmaya ne hakkı vardır?

Tıpkı dolmuşa binerken bencil kurnazlığını bir yaşam başarısı sanan hoyrat bir pabuç bıyıklının, iş bulmak için başvurduğu kapılarda suratına bile bakılmadığı zaman kırılmaya hakkı olmadığı gibi…

Ve unutmamak gerekir ki kadının dış yaşamda yerini alamadığı toplumlar, hoşgörüden uzak, katı toplumlardır. (…) Kadın uygarlık demektir. Ondan kopuk kaldıkça da kara kalabalıkların görüntüsü, ürkütücü bir sevimsizlikle ışıksızlığa kayar.

Bu metin için hangisi söylenemez?

A) İnsanların, toplumsal ilişkilerindeki tutarsızlıklara dikkat çekilmektedir.

B) Eğitici yönü vardır.

C) “Kara kalabalık” tamlama grubuyla eğitimsiz, kentte yaşamanın kurallarını bilmeyen insanlar anlatılmak istenmiştir.

D) “Bencil kurnazlık” ifadesiyle, her koşulda kendini kurtaracak başarılı, insani değerleri yüksek kişiler kastedilmektedir.

E) Kadının, toplumsal gelişmedeki önemi vurgulanmaktadır.

14. Yol boyunca düşünüyorum: Yirmi beş senedir İstanbul’dayım. Eğer devletin  ressamlar için tertiplediği yurt gezileri de olmasaydı Pendik’ten öteye geçemeyecektik. Hadi benim memleket dolaşmaya gücüm yetmez. Fakat niçin gücü yetenler Pendik’ten ileri gidemez, soluğu derhal Avrupa’da alır. Memleketimizin kaç karış olduğunu bilmezken Avrupa’yı boylayanlara kızmıyorum. Çünkü seyahat etme arzusu yerli malı değildir. Birçok arzumuz gibi Batı’dan gelmedir.

Bu metne göre, yazarın eleştirdiği zihniyet aşağıdakilerden hangisidir?

A) Batı’ya hayranlık duyan

B) Batı’yı örnek alan

C) İmkânları olduğu halde memleketini görme gereğini duymayan

D) Gezmek için Avrupa’ya giden

E) Anadolu’yu gezmek için devlet desteği bekleyen

15. Aşağıdaki parçaların hangisinde denemeye özgü özellikler yoktur?

A) “Şiir gibi futbol oynamak..” sözünü severim. Daha doğrusu, bir nesnenin, bir durumun şiire benzetilerek ifade ediliyor olması keyiflendirir beni. Memleket evlatlarının şiiri bir güzellik ölçütü kabul etmeleri ve onu, aşınmamış, pörsümemiş bir güzel olarak zihinlerinin seçkin bir köşesinde saklamaları çok hoş.

B) Türkü dinlerken kendimi dünyanın en özgür ve en cesur adamı sayıyorum. Bir türküye tutunup memleketi baştan başa dolaşmak ve o türkülerin dokunduğu insanlarla kol kola yürümek istiyorum. Sazlar vurdukça sınırsız ve bitimsiz sevebileceğime inancım artıyor.

C) Türkçede, cümlenin kurucu öğelerinden olan yüklem, genellikle sonda bulunur. Yüklem olmanın koşulları, eylemler için eylem çekimine girmek, ad değerinde birimler için de ek eylem ya da bildirme ekleriyle yüklem çekimine girmektir.

D) Özeleştiri, kişinin çıktığı her merdiven basamağında, dönüp bir ardına bakmasıdır. Bir önceki basamakta bıraktığı fotoğrafını; işleri, hâlleri, sözleri, duyguları şöyle bir ölçüp tartması… Sonra, açık yüreklilikle hatalarını, noksanlarını kendi yüzüne vurması.

E) Umberto Eco, “Kitaplardan Kurtulabileceğinizi Sanmayın”da J. C. Carrière ile söyleşirken, “Kitap tıpkı kaşık, çekiç, tekerlek veya makas gibidir.” diyordu, “Bir kere icat ettikten sonra daha iyisini yapamazsınız. Bir kaşıktan daha iyi olacak bir kaşık yapamazsınız.” der. Dergiler de böyledir, daha iyisi icat edilemez.

16. Dalgalar, Dünya üzerindeki toprak ve suların farklı ısınması sonucu oluşan rüzgârların deniz yüzeyinde esmesi ile meydana gelir. Deniz dalgalarındaki güç, dalga yüksekliği, dalga hareketi, dalga boyu ve su yoğunluğu ile belirlenir. Dalga yüksekliği ise rüzgâr hızı, rüzgârın esme zamanı, esen rüzgârın suya olan mesafesi ve su derinliğine bağlıdır. Genellikle büyük dalgalardan daha çok enerji elde edilir.

Deniz dalgalarından enerji elde edilmesi konusunda ilk çalışmayı 1892  yılında A. W. Stahl yapmıştır. Günümüzde dünyanın değişik merkezlerinde bu konuda araştırmalar yapılıp prototipler geliştiriliyor. 

I. Kanıtlayıcı anlatıma başvurulmuştur.

II. Bilimsel bir yazıdır.

III. Tanım yapılmıştır.

IV. Bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.

V. Konu, dalga enerjisidir.

Yukarıdaki parçayla ilgili olarak numaralanmış yargılardan hangileri yanlıştır?

A) I ve III. B) II ve IV. C) III ve V.

D) I ve II. E) IV ve V.